ARA
Motor beceriler; koşma, zıplama, denge kurma, topa vurma gibi temel hareketlerin yanı sıra el-göz koordinasyonu ve ince kas kullanımını da kapsar. Bu beceriler, yalnızca spor faaliyetleri için değil, akademik başarıdan günlük yaşam becerilerine kadar geniş bir yelpazede kritik öneme sahiptir. Kalem tutmak, makasla kesmek ya da bir çocuğun kendi başına giyinebilmesi bile motor gelişimle yakından ilişkilidir.
Günümüzde yaşanan sorunlar
Araştırmalar, çocukların yaşlarına göre göstermesi gereken motor becerilerde geride kaldığını ortaya koyuyor.
● Birçok çocuk ayakkabılarını bağlayamıyor, denge kurmakta, koşmakta veya zıplamakta zorlanıyor.
● Çatal-kaşık kullanma, kalem tutma, düğme ilikleme gibi ince motor gerektiren günlük işlevlerde de güçlük çekiliyor.
● Education Week’in araştırmasına göre, çocukların yüzde 77’si kalem ve makas kullanmakta zorlanıyor, yüzde 69’u ise 5 yaş civarında becermesi gereken ayakkabı bağlamayı yapamıyor.
Bu tablo, sokaktaki oyunun yerini ekran başındaki oyunun almasıyla daha da belirginleşiyor. Çocuklar günlerini hareketten uzak, dijital etkinliklerle geçiriyor.
1–2 yaş
● Kaba motor: Desteksiz yürür, kısa süre koşar, merdivenleri destekle çıkar.
● İnce motor: Küpler üst üste dizer, kalemi karalama amaçlı tutar, küçük nesneleri parmaklarıyla kavrar.
3–4 yaş
● Kaba motor: Tek ayak üzerinde kısa süre durur, üç tekerlekli bisiklet sürebilir, topu ileriye doğru atar.
● İnce motor: Makasla basit kesme yapar, daire/çizgi çizer, düğme açıp kapamada denemeler yapar.
5–6 yaş
● Kaba motor: Tek ayak üzerinde 8–10 saniye dengede durur, ip atlamaya başlar, ileriye doğru sıçrayabilir.
● İnce motor: Kalemi doğru şekilde kavrar, basit insan figürü çizer, harf benzeri şekiller yapar, fermuarını açıp kapatır.
7–8 yaş
● Kaba motor: İpi art arda atlar, hızla koşup durabilir, takım oyunlarına daha rahat katılır.
● İnce motor: Yazı yazmada akıcılık artar, ayrıntılı resimler çizer, küçük parçalı legolarla rahatça oynar.
9–10 yaş
● Kaba motor: Karmaşık spor hareketlerini uygular (basketbol atışı, futbol pası vb.), koordinasyon ve dayanıklılık artar.
● İnce motor: Yazısı düzenli hale gelir, küçük objeleri hızlı ve dikkatli işler, el becerisi isteyen aktivitelerde ustalaşır.
● Ekran başında fazla zaman geçirmeleri, sokak oyunlarının azalması,
● Günlük yaşam becerilerinde (ayakkabı bağlama, kaşık-çatal kullanma, kalem tutma vb.) zorlanmaları,
● Eğitim sisteminin daha çok akademik becerilere odaklanıp hareket temelli etkinlikleri ihmal etmesi,
Motor becerilerde geri kalmak yalnızca fiziksel gelişimi değil, özgüven, sosyal ilişkiler ve öğrenme süreçlerini de olumsuz etkiliyor. Hareketsiz çocuklar derse katılımda zorlanıyor, sosyal ilişkilerde çekingen davranabiliyor. Ayrıca ilerleyen yaşlarda obezite, duruş bozukluğu ve dikkat sorunları gibi riskler artıyor.
● Ekran süresini sınırlamak
● Çocuklara oyun ve spor için alan açmak
● Okullarda oyun temelli hareket etkinliklerini artırmak
● Spor, dans ve müzik gibi koordinasyon geliştiren aktiviteleri teşvik etmek
● Beslenmeye dikkat etmek (anne sütü, vitamin ve mineral desteği, sağlıklı gıda).
Çocukların motor becerilerde geri kalması, sadece bugünü değil, geleceği de ilgilendiren ciddi bir sorun. Fiziksel aktiviteye yatırım yapmak, onların hem sağlıklı hem de özgüvenli bireyler olarak yetişmelerinin anahtarıdır.
