Nafaka ile ilgili son güncel durum

Boşanma sebebi her ne olursa olsun, boşanma davasından dolayı yoksulluğa düşecek olan eşin diğer eşten geçimini ve boşanma ile tekrar başladığı hayatının devamlılığını sağlamayabilmek amacıyla talep edebileceği nafaka türüdür. Kısacası ekonomik nafaka anlamına gelir. Yoksulluk nafakası talep eden eşin, boşanmadaki kusurunun diğer eşten daha ağır olmaması gerekir. Yine eşit kusur halinde diğer şartları oluşmuşsa, yoksulluk nafakası talep edilebilir. Yoksulluk nafakası boşanma kararının kesinleşmesinin ardından tek seferde ya da her ay yoksulluğa düşmüş olan eski eşe ödenir. Bu nafaka boşanma davasından sonra ayrı bir dava ile de talep edilebilir.

Fakat boşanma, anlaşmalı boşanma şeklinde gerçekleştiyse ve protokolde yoksulluk nafakası talep edilmediyse, sonrasında ayrı bir dava ile yoksulluk nafakası istenemez. Çünkü anlaşmalı boşanma protokolü ile eşler zaten anlaşmış sayılmakta olup talep edilmediği takdirde mahkeme talep eden eşe nafaka hükmetmez. Genel kural, çalışan eşin nafaka alamayacağıdır ancak istisnası, evlilik esnasında standartları yüksek iken boşandıktan sonra çalışmasına rağmen ciddi sıkıntıya düşülmesi durumudur. Bunun için de nafakaya hükmedilebilir.

Tedbir nafakası geçici bir önlem mahiyetinde bir nafaka türü olup boşanma davası sırasında veyahut öncesinde istenebilen, özellikle eşlerin barınma, geçinme ve çocuklarının bakım ve giderlerini karşılamaları amacıyla bağlanan nafaka türüdür. Tedbir nafakası hem eşe, hem de çocuklar lehine verilebilir. Yoksulluk nafakasından farklı olarak kişilerin talebi olmasa da, hakim gerekli gördüğünde tedbir nafakasına karar verebilir. Tedbir nafakası boşanma davası açılmadan bağımsız bir dava ile de istenebilir.

Bu davada kişinin, eşinden ayrı yaşamasının haklı sebeplere dayandığını ispatlaması gereklidir. Gerek boşanma davasında, gerek ayrılık davasında tedbir nafakası dava tarihinden itibaren işlemeye başlar ve tamamen geçici bir koruma sağlamayı amaçlar. Boşanma kararının kesinleşmesi ile veya ayrılık süresinin (en fazla üç yıl için ayrılık kararı verilebilir.) bitmesi ile kendiliğinden son bulur.

İştirak nafakası, sadece çocuklar için istenebilen nafakadır. Boşanma sonucunda velayetin verilmediği eşin, müşterek çocuğunun bakım ve eğitim giderleri için kendi gücü oranında çocuğuna vermiş olduğu parasal katkıyı ifade eder. Bu nafakada eşlerin boşanmadaki kusur oranlarına bakılmaz. İştirak nafakası çocuğun 18 yaşını doldurması, evlenmesi veya mahkeme kararı ile ergin kılınması hallerinde son bulur. Fakat çocuğun eğitimi devam ediyorsa ve diğer şartları oluşmuş ise, yardım nafakası talep edilebilir. İştirak nafakası boşanma veya ayrılık davalarında istenebileceği gibi boşanma veya ayrılık kararı verildikten sonra ayrı bir dava ile de istenebilir.

Yardım nafakası, boşanma davasındaki eşin kendisine yardım edilmediği takdirde yoksulluğa düşecek olan alt soy, üst soy ve kardeşlerine verdiği nafakadır. Bu kişiler dışındaki akrabaların birbirlerine yardım yükümlülüğü bulunmaz. Yardım nafakası diğer nafakalardan ayrılır. Boşanma veya ayrılık davaları ile ilgisi yoktur, bu nedenle aile mahkemesinde görülecek ayrı bir nafaka davası ile istenebilir. Yardım nafakası davasında dikkat edilecek en önemli husus, miras sırasıdır. Nafaka talep eden öncelikle alt soyuna yani çocuğuna, sonra torununa, daha sonra kendi anne ve babasına, en son olarak da kardeşlerine bu davayı yöneltmelidir. Kardeşlerin nafaka sorumluluğu ise, refah içinde bulunmalarına bağlıdır. Anne, baba veya çocuklardan istenecek nafakalarda ise, refah içinde yaşama şartı aranmamaktadır.

• Hakim, nafakayı belirlerken çeşitli kriterleri göz önüne alır. Kanun, hakime nafakanın belirlenmesi konusunda takdir yetkisi tanımıştır. En önemli kriter, tarafların ekonomik ve sosyal durumlarıdır. Hakim nafakayı belirlerken; iş durumu, geliri, ailenin daha önceki yaşam tarzı gibi çeşitli kriterleri göz önünde bulundurur.
• Nafakası ödenmeyen taraf, mahkeme kararıyla kendisine nafaka ödemekle mükellef olan eşe karşı icra takibi başlatabilir. Son zamanlarda gündemde olan nafakanın ödenmemesi sebebiyle açılan icra takipleri bakımından ise Yargıtay önemli bir emsal karara imza atmıştır. Yargıtay 12. Hukuk Dairesi’nin vermiş olduğu karara göre; ‘Türk Borçlar Kanunu'nun 156/2. maddesine göre, borç bir mahkeme kararına bağlanmış ise zaman aşımı süresi 10 yıldır. Nafakaya ilişkin ilamlar, bir borcun veya bir hakkın varlığını belirten ilamlar gibi olmayıp nafaka alacağı zaman geçtikçe borçlu zimmetinde tahakkuk edeceğinden, takip gününden geriye doğru 10 yıldan önce işlemiş olan nafaka alacağının zaman aşımına uğradığının kabulü gerekir. Buna göre mahkemece, takip tarihinden geriye doğru 10 yıllık nafakanın istenebileceği gözetilerek bu yönden inceleme yapılmak suretiyle oluşacak sonuca göre karar verilmesi gerekir. Borcun zaman aşımına uğramadığının görülmesi halinde de zaman aşımı dışındaki diğer itiraz ve şikayet nedenlerinin incelenmesi gerekirken eksik inceleme ile yazılı şekilde hüküm tesisi isabetsizdir. Alacaklının temyiz itirazlarının kabulü ile mahkeme kararının bozulmasına oy birliği ile hükmedilmiştir.’