ARA
Biz ebeveynler, çocuklarımız için en yakın referans kişileriz ve elbette rol modelleriz. Bu nedenle sadece çocuklarımıza karşı değil, aynı zamanda hemcinslerimize karşı da empati kurmalıyız. Yani başkalarıyla ilgilenmemiz, onların endişeleri ve korkularıyla başa çıkmalarına yardımcı olmamız, duygular hakkında konuşmamız, birbirimize yardım etmemiz gerekir.
Ebeveynlerin sevgisine koşulsuz güvenmek, endişeleri ve sorunları olduğunda onların yanında olduğumuzdan emin olmak; çocukları güçlü kılar. Ve bu, özellikle ciddiye alındıklarını ve görüldüklerini hissettiklerinde başarılıdır. Bu yüzden çocuklarımızın bize söylediklerini dinlediğimizde, onları ve ihtiyaçlarını tıpkı bizimki gibi algıladığımızda yakın ve derin bir ilişki ortaya çıkar.
Kulağa basit geliyor, ancak genellikle günlük yaşamda aktif olarak birlikte zaman geçirmek gün geçtikçe daha da zorlaşıyor. Bu nedenle çocuğunuzla birebir ilgileneceğiniz kaliteli zaman geçirmeye özen gösterin.
Kendi duygularıyla başa çıkmak, çocuklar için zaten zor bir öğrenme sürecidir. Öfke, üzüntü, utanç ve korku, öncelikle başa çıkmayı öğrenmeniz gereken duygulardır. Yani bir çocuğun başkalarına karşı empatik olmaması, aslında empatik olmadığı anlamına gelmez. Ancak çocuklar ancak kendi duygularını tanımayı ve kontrol etmeyi öğrendiklerinde başkalarına karşı daha empatik olabilirler. Duyguları hakkında konuşmaya ve onlara bir isim vermeye teşvik ederek bu öğrenme sürecinde onlara destek olabilirsiniz. Ne de olsa ilk kez öfke hisseden bir çocuk midesindeki o huysuzluk hissinin ne olduğunu bilemez. Örneğin çatışma durumlarında, ‘Kime, nasıl ve neden böyle hissettin?’ şeklinde duyguları adlandırmak ve çocuğunuzu aktif olarak dinlemek de başkalarını daha iyi anlamalarına yardımcı olur.
Günlük tutmak; sadece çocuklarımız için değil, aynı zamanda kendimiz için de iyi bir ritüeldir. Her akşam, günün özellikle neyin harika olduğunu birlikte yazın. ‘Bugün günün en iyi yanı neydi? En zor şey neydi?’, ‘Yarın için daha çok/daha az ne yapmak istiyorsun?’, ‘Bugün seni mutlu eden neyi başardın?’, ‘Bugün biri senin için ne yaptı? Sen başkaları için ne yaptın?’, ‘Bugün kendin için ne yaptın?’, ‘Bugün ne için şükrediyorsun?’ gibi sorular ve cevaplar çok işinize yarayacaktır. Bu sorular her gün tekrarlansa bile önemli değil. O gün başınıza gelen güzel şeyleri hatırlamak bile bakışınızı farklı bir yöne yönlendirir.
Empati her zaman kendi ihtiyaçlarınız ile başkalarının ihtiyaçları arasındaki denge ve karşılıklı saygı ile ilgilidir. Bunu aile içinde de düzenli aile konseylerinde uygulayabilirsiniz. Örneğin aile olarak; anlaşmazlıkları, haftalık rutinleri veya dilekleri tartışmak için bir araya gelebilirsiniz.
Bir çocuk, kitaplardaki ve hikayelerdeki karakterler aracılığıyla model davranışı öğrenebilir. Bu nedenle birlikte yüksek sesle okumak önemlidir. Araştırmalar; öykü okuyucularının daha empatik davrandıklarını, daha iyi bir zihin kuramına sahip olduklarını, yani başkalarının zihinsel durumu hakkında daha iyi bir fikre sahip olduklarını ve hareket ettiklerini göstermiştir. Çocuklar (yüksek sesle) okurken, henüz kendilerinde yaşayamadıkları birçok deneyimi yaşayabilirler. 2 yaşındaki bir çocuğa, kitaplardaki üzgün karakterleri kullanarak duyguları tanıması ve adlandırması öğretilebilir. Yani bir kitaba bakıyorsanız ve başına kötü bir şey gelen bir çocuğun resmini görüyorsanız, kendi empati gösterinizi ifade edebilirsiniz. Örneğin, üzüntü ve iç çekmeyi taklit edin. Resmi okşayarak ve rahatlatıcı sesler çıkararak okuyabilirsiniz. Daha sonra resme bir öpücük verin.
Son olarak, çocuğunuzu başkalarına empati gösterdikten sonra övmek, davranışlarını pekiştirir. Bunu her güzel küçük kelime için yapmak zorunda değilsiniz. Ama bir çocuğa kreşte ya da buna benzer bir şeyde yardımcı olduğunu söylerse, takdirinizi ifade edebilirsiniz. Bu, çocuğunuzu gururla dolduracaktır.
