ARA
Diş travması; düşme, çarpma, spor yaralanmaları, havuz kazaları ya da trafik kazaları gibi ani gelişen olaylar sonucunda dişlerde, çenelerde veya çevre dokularda meydana gelen hasarlar olarak tanımlanabilir. Bu travmaların sonucunda mine dediğimiz dişin dış tabakasının çatlamasından dişin tamamen yerinden çıkmasına (avülsiyon) kadar geniş aralıkta sonuçlar gözlemleyebiliyoruz.
Günlük hayatta beklenmedik kazalar sonucunda oluşan diş travmaları, hem estetik hem fonksiyonel açıdan önemli problemlere yol açabiliyor. Klinik pratiğimde diş travmalarını özellikle çocuklarda ve gençlerde daha sık görsem de her yaş grubunda gözlemleyebiliyoruz. Burada üzerinde durulması gereken en önemli konu travmalı dişe doğru zamanda müdahale ile doğru tedavi yöntemini uygulamaktır.
Travma çeşitlerinden diş çatlakları ve diş kırıkları klinikte en fazla karşılaştığım travma çeşitleridir. Dişin etkilenme derecesi dişin en dış tabakası olan mine tabakasından, orta tabaka olan dentin tabakasına, hatta sinirlerin bulunduğu pulpa dokusuna kadar uzanabilir. Travma sonucunda dişin etkilendiği dokulara göre tedavi yöntemi değişir.
Lüksasyon (yer değiştirme) dişin yuvasından farklı bir pozisyona kaymasıdır. İntrüzyon (dişin içe gömülmesi), ekstrüzyon (kısmen çıkması) ve lateral lüksasyon olarak alt tipleri vardır. Etkilenen dişin daimi diş olup olmaması, yer değiştirmenin tipi ve derecesine göre farklı tedavi yöntemleri vardır.
Avülsiyon ise dişin tamamen yuvasından çıkmasıdır. En acil müdahale gerektiren durumlardandır. Hastanın hiç vakit kaybetmeden 30 dakika içinde en yakın diş hekimine gitmesi gerekir.
Diş hekimine ulaşana kadarki süreçte yuvasından çıkan diş tekrar yuvasına yerleştirilip (köküne dokunmadan) bir spanç ısırtılır ve en hızlı sürede diş hekimine ulaşırsa başarılı sonuçlar alınabilir. Bu mümkün değilse çıkan diş soğuk süt içerisine veya serum fizyolojik içerisine konularak diş hekimine ulaştırılmalıdır. Uygun saklama koşullarında ulaştırılan diş tekrar replante edilerek tedavi edilebilir. Yuvasından çıkan diş eğer bir süt dişiyse tekrar replantasyonu yapılmaz.
Travmanın türüne göre; kanal tedavisi, splintleme, restoratif işlemler veya cerrahi müdahaleler gerekebilir. Tedavi sonrasında hastanın düzenli takibi, oluşabilecek komplikasyonların önlenmesi açısından önemlidir. Dental travmalar erken ve uygun müdahaleyle başarılı şekilde yönetilebilecek klinik durumlardır. Hastanın veya hasta yakınının bu konuda bilgi sahibi olması, uzun vadeli başarılı sonuçlar için çok önemlidir.
