ARA
Tokluk hissi, vücudun doğal bir alarm sistemi gibidir. Mide dolduğunda beyne ‘yeter’ sinyalleri gönderir. Çocuklukta bu sinyalleri tanıyabilmek; ileride obezite, düzensiz yeme veya duygusal yeme gibi sorunları önlemede kritik rol oynar. Ancak ekran karşısında yemek yiyen bir çocuk, beyninin bu sinyallerini duyamaz. Çünkü dikkati tamamen görsel ve işitsel uyarıcılara yönelmiştir.
Sonuçlar kendini zamanla gösterir:
● Gereğinden fazla yemek: Çocuk, doyduğunu anlamadan yemeye devam eder.
● İştahsızlık döngüsü: Yemek ekranla eşleştiği için ekransız ortamda iştah azalır.
● Duygusal bağ kurma zorluğu: Yemek sadece biyolojik bir ihtiyaç değil, sosyal ve kültürel bir deneyimdir; ekran bu bağı zayıflatır.
1. Önce niyet, sonra alışkanlık
Çocuğa bir anda ‘Artık ekran yok’ demek, çoğu zaman tepkiyle karşılanır. Bunun yerine ekranı azaltma sürecini yumuşak adımlarla başlatın. Mesela önce kahvaltıda ekranı kapatın, birkaç hafta sonra akşam yemeğine geçin.
2. Masayı bir hikaye alanına dönüştürün
Yemekleri sadece karın doyuran unsurlar değil, sohbet başlatıcı unsurlar olarak kullanın. ‘Bu domatesi nerede gördük hatırlıyor musun?’ ya da ‘Havuçlar neden turuncu?’ gibi sorularla hem ilgiyi ekrandan uzaklaştırın hem de öğrenme fırsatı yaratın.
3. Çocuğu sürece dahil edin
Bir yemek öncesi masayı birlikte kurun, tabağını kendi seçmesine izin verin. Hatta yemeğin hazırlanmasında ufak görevler verin. Böylece yemek, pasif bir tüketim değil, aktif bir deneyim haline gelir.
4. Rol model olun
Siz telefonla masaya oturursanız, çocuğun ekran talebini reddetmeniz inandırıcı olmaz. Sofraya birlikte oturun, birbirinize bakın, konuşun.
5. Sessizlikten korkmayın
Ekran genellikle sessizliği doldurmak için kullanılır. Oysa kısa sessizlikler sofrada doğaldır. Zamanla bu sessizlikler, sohbetin kendiliğinden doğmasına zemin hazırlar.
Ekransız yemek alışkanlığı başta hem çocuk hem ebeveyn için zorlayıcı olabilir. İlk günlerde yemekler uzayabilir, çocuk mızmızlanabilir. Ancak sabırlı ve tutarlı olunduğunda, çocuk yavaş yavaş yemekle kendi bedeninin sinyallerini bağdaştırmaya başlar. Bu da hayat boyu sürecek bir farkındalık kazandırır.
● Sağlıklı beslenme alışkanlığı: Çocuk ne zaman aç olduğunu ve ne zaman doyması gerektiğini öğrenir.
● Aile bağı güçlenir: Sofra, iletişim ve paylaşım alanına dönüşür.
● Dikkat ve farkındalık artar: Yeme eylemi, hızlıca bitirilecek bir görev değil, tadına varılacak bir deneyim haline gelir.
● Sofra dedektifi: Masada olmayan bir yiyeceği hayal ettirin, bulmasını isteyin.
● Renk yarışı: Tabağındaki farklı renkleri saymasını isteyin.
● Tat tahmini: Gözlerini kapatarak minik bir lokmayı tattırın, ne olduğunu tahmin etsin.
Ekranla yemek, kısa vadede ebeveynin işini kolaylaştırsa da uzun vadede çocuğun sağlıklı beslenme becerilerini ve tokluk hissini olumsuz etkiler. Ekransız yemek ise başta sabır gerektirir, fakat karşılığında hem çocuğun hem ailenin yaşamına daha bilinçli, daha keyifli bir sofra kültürü kazandırır.
