Hipotiroidi olanlar nasıl beslenmeli?

Nefes borusunun ön kısmında olan tiroid bezi, vücut fonksiyonları üzerinde oldukça etkili olan tiroid hormonlarını sentezler ve depolar. Tiroid hormonları; enerji metabolizması, büyüme ve gelişme, hücre sentezi ve onarımı, metabolizma hızı, üreme ve beyin fonksiyonlarının yerine getirilmesini destekler. Kanda tiroid hormonlarının seviyesi düştüğünde beyindeki hipofiz bezinden TSH (tiroid uyarıcı hormon) salgılanır. Bu hormon, tiroid bezini uyararak tiroid hormonlarının salgılanmasını sağlar. Ancak bazı durumlarda TSH hormonunun çalışmasına rağmen tiroid bezi tiroid hormonlarını salgılayamayabilir. En yaygın hipotiroidi türlerinden biri olan bu duruma birincil hipotiroidizm denir.

Birincil Hipotiroidi

Bağışıklık sistemi tiroid bezini yanlışlıkla düşman olarak görür ve tiroid bezine saldırır. Birincil hipotiroidizmin yaklaşık yüzde 90’ının nedeni olan bu otoimmün hastalığa ‘Hashimoto tiroidi’ denir. İyot eksikliği, genetik yatkınlık, bazı ilaçlar ve tiroid bezi ameliyatları birincil hipotiroidinin nedenleri arasındadır.

İkincil Hipotiroidi

Bazı durumlarda hipofiz bezinin düzgün çalışmamasına bağlı olarak yeterince TSH salgılanmaz. Tiroid bezi kandaki tiroid hormonlarının yeterli olup olmadığı hakkında bilgi alamadığı için tiroid hormonları salgılanmaz ve ikincil hipotiroidizm hastalığı gelişir.

Bazal metabolizma hızının ayarlanmasında önemli rol oynayan tiroid hormonları yeteri kadar salgılanmadığında metabolizma hızı düşer. Kişinin bazal metabolizma hızı yavaşlar ve kilo alma eğilimi artar. Hipotirod hastalarının kilosunu koruması için yeterli ve dengeli bir diyete uymaları, tempolu yürüyüş, koşu, yüzme gibi fiziksel aktiviteleri düzenli olarak yapmaları önerilir.

‘Guatrojen’ olarak adlandırılan bazı besinler, hipotiroidizmi olanların sağlığına zarar verebilir. Ama hiçbir besinin yasak olmaması gibi bu besinler de kontrollü şekilde diyete eklenebilir. Ayrıca guatrojen yiyeceklerin pişirilmesi, olumsuz etkilerini azaltabilir. Hipotiroid hastalarının tüketmemesi gereken besinlere örnek olarak aşağıdakiler verilebilir:

• Tofu, tempeh, soya fasulyesi, soya sütü gibi soya ürünleri
• Brokoli, lahana, karnabahar, ıspanak, Brüksel lahanası, turp, şalgam gibi bazı bitkiler
• Tatlı patates, şeftali, çilek, armut gibi bazı meyveler ve nişastalı besinler
• Mısır, çam fıstığı, yer fıstığı
• Sucuk, salam, sosis gibi işlenmiş gıdalar
• Et suyu tablet, salata sosları, içeriği bilinmeyen hazır gıdalar
• Cips, kraker, bisküvi, kek, kurabiye, şeker ve şekerli yiyecekler
• Kızartmalar, margarin ve mayonez gibi aşırı yağlı gıdalar
• Çay, kahve ve alkol

Hipotiroidi hastalarının beslenme programlarına iyot içeriği yüksek besinler eklenmesi önerilir. Tuz olarak iyotlu tuzu tercih etmeleri, öğün düzenine dikkat etmeleri ve günde en az 2-2.5 litre su tüketmeleri gerekir. Tabii bunlar yararlı diye kontrolsüz tüketmek ise doğru değildir. Aşağıdaki besinleri kalori ihtiyacına göre tüketirsek maksimum olumlu sonucu alırız.

• İyot ve selenyum açısından zengin yumurta
• Kuzu eti, sığır eti, tavuk dahil tüm et çeşitleri
• Somon, ton balığı, pisi balığı, karides dahil tüm deniz ürünleri
• Turpgiller sınıfına ait sebzeler dışında tüm sebzeler (turpgiller sınıfındaki lahana, brokoli gibi sebzeler pişirilerek az miktarda tüketilebilir)
• Pirinç, karabuğday, kinoa, chia tohumu ve keten tohumu gibi glütensiz tahıllar ve tohumlar
• Süt, peynir, yoğurt dahil tüm süt ürünleri

Hipotiroidizmi olan kişiler sebze, meyve ve yağsız ete dayalı bir diyet uygulamalıdır. Yeterli selenyum ve iyot alımı tiroid sağlığı için çok önemlidir, ancak ikisinden de çok fazla almak zarar verebilir. Bu yüzden yalnızca doktorunuzun önerisiyle selenyum ve iyot takviyesi yapmanız gerektiğini unutmamalısınız.